Giải Bài Toán Công Nghệ Xanh Cho Ngành Dệt May

Ứng dụng công nghệ xanh là một trong những thách thức lớn đối với các doanh nghiệp dệt may trong quá trình sản xuất và phát triển bền vững. Với việc các quốc gia xuất khẩu chủ chốt của Việt Nam bắt đầu luật hóa các quy định liên quan đến xanh hóa ngành dệt may, nhu cầu sản xuất xanh trở nên ngày càng cấp thiết đối với doanh nghiệp trong nước.

Liên minh châu Âu (EU) đã triển khai nhiều hoạt động cụ thể thông qua các quy định và chính sách như Thỏa thuận xanh châu Âu, Kế hoạch hành động kinh tế tuần hoàn, Chiến lược công nghiệp mới cho châu Âu và Chiến lược cho ngành dệt may bền vững và tuần hoàn của EU. Theo ông Lê Tiến Trường, Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Dệt may Việt Nam, chuyển đổi sang sản xuất xanh là giải pháp tốt nhất để tuân thủ các quy định về tính bền vững của sản phẩm dệt may tại thị trường này.

Tuy nhiên, 80% trong tổng số 7.000 doanh nghiệp dệt may trong nước có quy mô vừa và nhỏ, việc đầu tư vào công nghệ hiện đại để sản xuất các sản phẩm xanh không phải là vấn đề đơn giản. Thêm vào đó, hệ thống tài chính xanh tại Việt Nam còn non trẻ, khiến các dự án dệt may xanh gặp nhiều khó khăn trong việc huy động nguồn tài chính, bao gồm cả vốn đầu tư và tiếp cận nguồn tín dụng ưu đãi.

Từ năm 2023, Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức GIZ và Trung tâm Đổi mới Quốc gia Việt Nam đã triển khai Chương trình “Bệ đỡ công nghệ xanh” với sự tài trợ từ chính phủ Đức, giúp giải quyết vấn đề công nghệ cho các doanh nghiệp dệt may. Chương trình này đã kết nối thành công 7 công ty dệt may xuất khẩu với 9 giải pháp công nghệ mới từ các công ty khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Các công nghệ này có thể giải quyết các vấn đề kỹ thuật phổ biến trong cơ sở dệt may như: xử lý bùn thải, thu hồi nhiệt, tái chế vải vụn, tối ưu hóa sử dụng điện năng, quản lý nhân công và ứng dụng nguyên liệu mới bền vững.

Ông Dennis Quennet, Giám đốc Phát triển Kinh tế Bền vững tại GIZ Việt Nam, cho biết ngành dệt may có rất nhiều tiềm năng sản xuất bền vững, chẳng hạn như giảm thiểu sử dụng nước và năng lượng, hay quản lý chất thải hiệu quả. Điều này không chỉ mang lại lợi ích về môi trường mà còn giúp nâng cao lợi ích kinh tế nhờ quản lý hiệu quả nguồn lực để giảm chi phí sản xuất.

Các giải pháp công nghệ sáng tạo từ các đơn vị khởi nghiệp có thể được tích hợp và ứng dụng tại các doanh nghiệp dệt may, tạo nên chuỗi giá trị hiệu quả hơn và xanh hơn. Sự hỗ trợ của chính phủ Đức cùng các tổ chức quốc tế là rất quý báu, khuyến khích doanh nghiệp nội địa đầu tư và áp dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất.

Ví dụ, Công ty TNHH Việt Thắng Jean đã chuyển đổi sang áp dụng công nghệ xanh, vừa nâng cao hoạt động sản xuất, vừa bảo vệ môi trường. Đối với hàng denim, thay vì sử dụng hóa chất và màu như trước, doanh nghiệp đã đầu tư công nghệ laser, không ảnh hưởng đến môi trường. Ngoài ra, công ty còn áp dụng các công nghệ tự động cắt, laser tạo hiệu ứng trên mặt vải, nano nhuộm màu, và công nghệ giặt xả của Thổ Nhĩ Kỳ. Những công nghệ hiện đại này giúp Việt Thắng Jean đạt được chứng nhận Oeko-Tex, xác nhận tính an toàn về sinh thái và con người của các sản phẩm dệt.

Sản xuất xanh và phát triển bền vững là một tiến trình dài, đòi hỏi nỗ lực của cả doanh nghiệp và sự hỗ trợ kịp thời từ Chính phủ. Ông Lê Tiến Trường nhận định rằng, nếu doanh nghiệp đi nhanh hơn thị trường trong việc xanh hóa, có thể sẽ gặp thiệt hại về tài chính khi cung vượt cầu, nhưng nếu đi chậm hơn, chắc chắn sẽ mất vị trí trong chuỗi cung ứng mới, dẫn đến khủng hoảng toàn diện.

Vì vậy, Chính phủ cần thiết lập các tiêu chuẩn xanh trong ngành dệt may với lộ trình và mục tiêu cụ thể, phù hợp với xu thế phát triển của kinh tế xanh trên thế giới. Lộ trình này cần nêu rõ các mục tiêu và quy định cụ thể cho từng giai đoạn, gắn với vai trò của các bên liên quan và các cơ chế tài chính như hợp tác công tư và tài chính xanh.

Các quy định của chính phủ là điều kiện sàn, định hướng cho các đầu tư mới, giúp đi đúng hướng của nền kinh tế xanh, tránh lãng phí. Tuy nhiên, các mục tiêu này cần linh hoạt, có khả năng điều chỉnh theo diễn biến của thị trường chứ không thể cố định như kế hoạch 5 năm hay các chiến lược 10 năm hiện có.

Chính phủ nên đưa ra các chính sách hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp chuyển đổi xanh và áp dụng các sáng kiến xanh thông qua các công cụ về tín dụng, thuế và đất đai. Đặc biệt là các chính sách tài chính, giúp bổ sung dòng tiền và lợi thế chi phí cho doanh nghiệp sản xuất xanh.

Tập trung vào nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ xanh như năng lượng tái tạo, sử dụng hiệu quả năng lượng và nước, quản lý tài nguyên và xử lý chất thải. Điều này giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và tạo ra nguồn tài nguyên bền vững. Bên cạnh đó, cần tăng cường hợp tác với các đối tác và nhà cung cấp máy móc thiết bị để học hỏi, chuyển giao công nghệ tiên tiến trong ngành dệt may.

Việc này sẽ giúp ngành dệt may Việt Nam không chỉ đáp ứng các tiêu chuẩn xanh quốc tế mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh, đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế đất nước.