Thách Thức Sản Xuất Bền Vững Trong Ngành Dệt May: Những Điều Doanh Nghiệp Đang Phải Đối Mặt

Sản xuất bền vững là xu hướng không thể cưỡng lại, nhưng việc đầu tư và lộ trình thực hiện của các doanh nghiệp dệt may như thế nào vẫn là một câu hỏi lớn.

Ngành dệt may, với kim ngạch xuất khẩu hàng năm đạt khoảng 40-45 tỷ USD, đã khẳng định vị thế quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Các thị trường xuất khẩu chủ lực như Mỹ, EU, Nhật Bản và Hàn Quốc yêu cầu rất cao về sản phẩm xanh, điều này đặt ra nhiều thách thức cho các doanh nghiệp trong nước.

Thách Thức Đầu Tiên: Nguyên Phụ Liệu Xanh

Ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam, chỉ ra rằng việc khai thác nguyên phụ liệu xanh cho sản xuất là một trong những thách thức lớn nhất. Hiện tại, ngành dệt may phải nhập khẩu hơn 70% nguyên phụ liệu, chỉ có thể tự sản xuất khoảng 30%. Việc nhập khẩu nguyên liệu từ các nguồn khác nhau và đảm bảo chúng đáp ứng tiêu chuẩn xanh là vấn đề cần được giải quyết. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải có khả năng truy xuất nguồn gốc nguyên liệu, từ bông sợi đến cấu trúc sản phẩm, để đảm bảo chúng thực sự sạch và xanh.

Phát Triển Nguyên Phụ Liệu Thân Thiện Với Môi Trường

Trong những năm gần đây, các doanh nghiệp dệt may Việt Nam đã bắt đầu phát triển các nguyên phụ liệu thân thiện với môi trường như tơ tằm, xơ dứa, xơ chuối, vỏ sò và bã cà phê. Đặc biệt, diện tích trồng cây gai xanh đã đạt tới 5.000-6.000 ha tại các tỉnh Thanh Hóa, Hòa Bình, Sơn La và Điện Biên, tạo ra nguồn cung nguyên liệu xanh cho sản xuất. Tuy nhiên, để phát triển nguồn nguyên liệu này đủ quy mô phục vụ cho sản xuất xuất khẩu, cần một nguồn vốn đầu tư khổng lồ, điều này tạo ra một thách thức lớn đối với các doanh nghiệp.

Khuyến Nghị Từ Chuyên Gia

Ông Trương Văn Cẩm nhấn mạnh rằng, sản xuất bền vững là một xu hướng không thể cưỡng lại. Từ năm 2018, Hiệp hội Dệt may Việt Nam đã triển khai mô hình PPP (Public-Private Partnership), trong đó nhấn mạnh ba yếu tố: phát triển xanh nhưng phải có lãi, giải quyết vấn đề thiếu lao động và bảo vệ môi trường.

Hiệp hội đã phối hợp với nhiều tổ chức quốc tế tổ chức các hội thảo và tập huấn nhằm nâng cao nhận thức về phát triển bền vững cho cả người sử dụng lao động và người lao động. Tuy nhiên, với khoảng 85% doanh nghiệp dệt may có quy mô vừa và nhỏ, nguồn lực dành cho sản xuất xanh là khác nhau. Do đó, sản xuất xanh không thể tiến hành một cách vội vã mà cần triển khai phù hợp với nguồn lực và có bước đi đúng đắn.

Tự Chủ Nguyên Phụ Liệu Và Xanh Hóa Sản Xuất

Để không tụt hậu trong xu hướng sản xuất và tiêu dùng xanh của thị trường dệt may toàn cầu, các doanh nghiệp phải tự chủ được nguồn nguyên phụ liệu. Chiến lược phát triển ngành dệt may và da giày Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2035, bao gồm việc thành lập các tổ hợp dệt may và da giày lớn với công nghệ tiên tiến. Những tổ hợp này sẽ tập trung nguồn lực để xây dựng các trung tâm xử lý nước thải, tái sử dụng cho các doanh nghiệp trong khu công nghiệp.

Ví dụ, khu công nghiệp Tam Thăng tại Quảng Nam đã xử lý và tái sử dụng khoảng 80% lượng nước thải, giảm giá thành xử lý từ 15-20%. Ngoài ra, lắp đặt điện mặt trời áp mái để mua bán, trao đổi và sử dụng nguồn năng lượng sạch cũng là một giải pháp quan trọng.

Chính Sách Hỗ Trợ Doanh Nghiệp

Xanh hóa sản xuất và sản phẩm đòi hỏi chi phí rất lớn. Do đó, doanh nghiệp mong muốn có chính sách hỗ trợ từ nhà nước về tín dụng xanh và giảm lãi suất, đồng thời đào tạo nhân lực cho doanh nghiệp xây dựng phương án chuyển đổi xanh. Ông Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Hà Nội, đề xuất rằng cần có chính sách thuế phù hợp để khuyến khích doanh nghiệp chuyển đổi sang sản xuất xanh. Hiện tại, thuế VAT đã giảm 2% cho tất cả các doanh nghiệp, nhưng đối với doanh nghiệp sản xuất xanh, có thể xem xét giảm thêm thuế tiêu thụ năng lượng và thuế xăng dầu.

Tiêu Dùng Bền Vững

Sự thành công của doanh nghiệp trong việc chuyển đổi sang sản xuất xanh còn phụ thuộc vào tiêu dùng bền vững. Do đó, bên cạnh công tác tuyên truyền, hệ thống bán lẻ cần có giải pháp để người tiêu dùng nhận biết và ủng hộ sản phẩm xanh. Điều này không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn thúc đẩy nền kinh tế xanh và bền vững hơn.

Kết Luận

Ngành dệt may Việt Nam đang đứng trước nhiều thách thức trong việc chuyển đổi sang sản xuất bền vững. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ từ chính sách nhà nước và nỗ lực của doanh nghiệp, việc xây dựng một nền sản xuất xanh là hoàn toàn khả thi. Đây không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là trách nhiệm của mỗi doanh nghiệp để bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.