Trong những năm gần đây, ngành dệt may Việt Nam đã phải đối mặt với nhiều thách thức mới khi xuất khẩu sang thị trường Canada. Mặc dù đây là một thị trường quan trọng, nhưng những thay đổi về chính sách thương mại và sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt đã khiến việc duy trì và mở rộng thị phần trở nên khó khăn hơn.
Vì Sao Xuất Khẩu Dệt May Sang Canada Ngày Càng Gặp Khó Khăn?
Trong những năm gần đây, ngành dệt may Việt Nam đã phải đối mặt với nhiều thách thức mới khi xuất khẩu sang thị trường Canada. Mặc dù đây là một thị trường quan trọng, nhưng những thay đổi về chính sách thương mại và sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt đã khiến việc duy trì và mở rộng thị phần trở nên khó khăn hơn.

Sự Suy Giảm Thị Trường Và Mất Ưu Đãi Thuế Quan
Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, trong 9 tháng đầu năm 2024, Việt Nam đã xuất khẩu gần 900 triệu USD hàng dệt may sang Canada. Tuy nhiên, theo bà Trần Thu Quỳnh, Tham tán thương mại của Thương vụ Việt Nam tại Canada, xuất khẩu mặt hàng này đang ngày càng đối mặt với khó khăn lớn. Ngoài việc thị trường suy giảm, ngành dệt may còn phải đối mặt với việc mất đi các ưu đãi thuế quan vốn từng là lợi thế cạnh tranh.
Trước đây, Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã mang lại lợi thế lớn cho Việt Nam khi xuất khẩu hàng hóa sang Canada. Tuy nhiên, với việc Canada ký kết nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA) với các đối tác khác như Nam Mỹ và các nước trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, lợi thế của Việt Nam đã bị suy giảm. Những quốc gia như Malaysia, Ấn Độ, Indonesia, cùng với các nước Nam Mỹ như Ecuador, Argentina, Chile và Mexico, đều có cơ cấu hàng xuất khẩu tương đồng với Việt Nam, dẫn đến sự cạnh tranh khốc liệt hơn.
Canada còn đang tập trung vào các chiến lược “nearshoring” và “friendshoring,” nhằm xây dựng chuỗi cung ứng từ các đối tác gần hoặc đồng minh để đảm bảo sự ổn định và tin cậy. Điều này đã khiến một số ngành chế biến, chế tạo – bao gồm dệt may – của Việt Nam chịu nhiều tác động tiêu cực.
Mất Ưu Đãi Phổ Cập Thuế Quan (GSP)
Một thách thức lớn khác mà ngành dệt may Việt Nam phải đối mặt là việc mất ưu đãi từ chương trình Phổ cập Thuế quan (GSP) tăng cường vào cuối năm 2024. Đây là một chương trình mới mà Canada thiết lập nhằm thúc đẩy các nước đạt tiêu chuẩn về nhân quyền, bình đẳng giới, điều kiện lao động, và biến đổi khí hậu. Trong khi đó, các quốc gia đối thủ như Bangladesh, Campuchia, Pakistan vẫn tiếp tục hưởng lợi từ chương trình GSP mà không phải đáp ứng các yêu cầu khắt khe về môi trường và xã hội.
Điều này tạo nên sự bất lợi lớn cho các doanh nghiệp dệt may Việt Nam, khi các nước đối thủ không chỉ được hưởng ưu đãi thuế quan mà còn có quy định về xuất xứ hàng hóa đơn giản hơn. Trong khi quy định của CPTPP yêu cầu quy trình sản xuất phải từ ba công đoạn (bao gồm từ sợi trở đi), các nước khác chỉ cần hai công đoạn (từ vải trở đi).
Chi Phí Logistics Và Rào Cản Kỹ Thuật
Ngoài việc mất ưu đãi thuế quan, chi phí logistics tại Canada cũng là một yếu tố khiến giá hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam khó cạnh tranh. Với vị trí địa lý xa xôi so với các đối thủ Nam Mỹ, chi phí vận chuyển tăng cao làm giảm tính cạnh tranh của hàng dệt may Việt Nam trên thị trường này.
Hơn nữa, Canada đang áp dụng các rào cản kỹ thuật và môi trường ngày càng chặt chẽ hơn. Các quy định mới liên quan đến việc ghi nhãn sản phẩm, bao bì nhựa và hàm lượng tái chế khiến các nhà xuất khẩu phải đối mặt với nhiều khó khăn trong việc tuân thủ các tiêu chuẩn này. Canada cũng khuyến khích người tiêu dùng ưu tiên sử dụng hàng nội địa nhằm giảm thiểu dấu chân carbon, tạo thêm thách thức cho các doanh nghiệp nước ngoài.
Xu Hướng Phát Triển Sản Xuất Xanh Và Tiêu Chuẩn Bền Vững
Với xu hướng toàn cầu chuyển đổi sang sản xuất xanh và bền vững, các doanh nghiệp dệt may cần nhanh chóng thích nghi với những tiêu chuẩn mới về môi trường. Việc sản xuất theo hướng giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, sử dụng nguồn nguyên liệu bền vững, và tuân thủ quy định về bao bì tái chế sẽ là chìa khóa để doanh nghiệp Việt Nam giữ vững thị trường và tăng khả năng cạnh tranh.
Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng đủ khả năng để đầu tư vào các công nghệ sản xuất xanh và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế khắt khe. Điều này càng làm tăng thêm gánh nặng cho các doanh nghiệp dệt may Việt Nam trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gia tăng.
Lợi Thế CPTPP Và Cơ Hội Phát Triển
Mặc dù đang đối mặt với nhiều khó khăn, nhưng Việt Nam vẫn có lợi thế lớn khi cùng Canada là thành viên của CPTPP. Hiệp định này tiếp tục mang lại ưu đãi về thuế quan cho các sản phẩm dệt may Việt Nam khi xuất khẩu sang Canada. Tuy nhiên, các doanh nghiệp cần hiểu rõ và tận dụng tối đa những lợi thế mà CPTPP mang lại, đặc biệt là trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt.
Theo ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam, một giải pháp để tăng cường xuất khẩu là Việt Nam và Canada nên xem xét đàm phán hiệp định thương mại song phương, hoặc hiệp định thương mại giữa ASEAN và Canada. Điều này sẽ giúp giảm bớt các rào cản trong quy trình sản xuất và đơn giản hóa quy định về xuất xứ hàng hóa.
Kết Luận
Xuất khẩu dệt may của Việt Nam sang Canada đang gặp phải nhiều thách thức lớn, từ việc mất đi các ưu đãi thuế quan, sự cạnh tranh khốc liệt từ các đối thủ quốc tế, cho đến các yêu cầu về sản xuất xanh và bền vững. Tuy nhiên, với lợi thế từ CPTPP và khả năng điều chỉnh linh hoạt, các doanh nghiệp dệt may Việt Nam hoàn toàn có thể vượt qua khó khăn và tiếp tục phát triển tại thị trường này. Điều quan trọng là cần nhanh chóng nắm bắt cơ hội, tối ưu hóa các quy trình sản xuất và tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế để duy trì và phát triển bền vững.